Het Geheim van de Smid
Maandag 27 december 2021
Oude technieken
De Zwolse Willem van Laer was één van de eerste smeden die op schrift zijn kennis deelde. In 1721 publiceerde hij zijn 'Weg-wyzer voor Aankoomende Goud- en Zilversmeden'. Daarvóór en ook nog lange tijd daarna werd kennis overgedragen van vader op zoon of van meester op leerling. Nu is er de Vakschool Schoonhoven, waar veel van de technieken van toen nog steeds worden gebruikt! De expositie ‘Geheim van de smid’ geeft een kijkje achter de schermen van de smederij en laat zien hoe bijzondere historische en hedendaagse stukken tot stand zijn gekomen.
Van afstudeerwerk naar topstuk
Elke smid in spe leert nog steeds op de Vakschool basisvaardigheden als zagen, boren, vijlen en solderen. Aan de handen van een zilver- en goudsmid zie je het vakmanschap, want het vraagt veel oefening om recht en vooral niet in je vingers te zagen. Na deze eerste hordes bouwt de smid ervaring op en dat zie je in deze expositie terug in klassieke meesterwerken. Zo is er een heel bijzonder afstudeerwerk van Gustav Beran. Zijn sieradencassette maakte hij in 1933 in Wenen met de graveertechniek trembleren. Later ontwierp hij in 1938 voor Gerritsen en Van Kempen de Oranjebeker. Dit pronkstuk ter gelegenheid van de geboorte van Prinses Beatrix, is rijkelijk versierd met email.
De kunst van het hameren
Hoe je een zilveren object maakt, staat of valt met het juiste gereedschap. Zilversmeden onderscheiden zich van goudsmeden door het hameren. Veel smeden maken hun eigen hamers of geven hun gereedschap door als zij met pensioen gaan. Hamertechnieken als ciseleren en drijven zijn al eeuwen oud. Dat zie je terug op de prachtige Hensbeker van het Hoogheemraadschap van Schieland uit 1657. Deze is vervaardigd door de zilversmid Hans Coenraat Brechtel. Een bijzonder voorbeeld van drijf- en ciseleerwerk is de Kikkerschaal van Gerard Bakker. De schaal is uit een stuk gesmeed, een enorm technische uitdaging.
Nieuwe uitvindingen
Door de tijd heen zijn er veel nieuwe technieken bijgekomen, zoals eind 19e eeuw het galvaniseren. Met elektriciteit kon zilver of ander metaal ‘aangroeien’. Deze innovatie zorgde voor een opleving in nieuwe mogelijkheden en ontwerpen, die zelfs met trots op de Wereldtentoonstelling in Parijs werden getoond. Eén van de oudste en meest recente Nederlandse galvano-stukken zijn bij ‘Het geheim van de Smid’ te bewonderen: Tafelstuk 1863 (Voorschoten, Van Kempen en Begeer) en Treasure of New Life (Jan Matthesius, 2014). Recente technieken als 3-D printen en moderne lastechnieken komen ook aan bod.
Activiteiten
In de smederij van het Zilvermuseumzijn dagelijks smeden aan het werk en ze vertellen graag over de geheimen van hun vakmanschap. Ontmoet bijvoorbeeld Cor Kuijf, filigrain specialist. Verder kunnen kinderen en volwassenen zelf uitproberen of het goud- en zilversmeden wat voor hen is tijdens workshops. Kijk voor actuele informatie op de website www.zilvermuseum.com.